domingo, 21 de octubre de 2012

Emily Bronte. Cumbres Borrascoas




Os comentarios do club
10 de outubro de 2007-10-15. Capítulos 1-10
É Emily Brontë unha muller avanzada, valente, que se rebela a través da escritura.

Preguntámonos a que se debe tanto amor de Earnshaw por Heathcliff e, con todo, o rexeitamento dos seus propios fillos.

Algúns lectores xa ven no inicio da novela o xerme da traxedia, considerando a Heathcliff unha vítima. Pola contra, outros pensan que todos son vítimas da mesma situación. En efecto, hai promesas incumpridas por parte do pai, imposición dun novo irmán, preferencia do pai por Heathcliff, frecuente rexeitamento dos seus propios fillos. Desta situación derivarase o desprezo da nai e de Hindley cara a Heathcliff, o distanciamento dos dous irmáns (Catherine e Hindley) pola cada vez maior atracción mutua de Catherine e Heathcliff. Supomos que a Emily Brontë só lle interesaba expor esta situación, para despois poder desenvolver todas esas paixóns, contidas unhas veces, libres outras, que nos promete o libro.

Recorda moito aos Pazos de Ulloa, publicada en 1886. Preguntámonos se Emilia Pardo Bazán puido recibir algunha influencia de Emily Brontë

As descricións transmiten moi ben a sensación de soidade, agorafobia e frío dos páramos.

Catherine é díscola, caprichosa, intolerante, apaixonada, manipuladora e cunha forte personalidade.

Hindley é un personaxe indolente

Como era a situación da muller nesa época?

Logo de coñecer aos personaxes, de situarnos no tempo (entre 1775-1801) e no espazo (unha fermosa rexión de Inglaterra, allea ao bulicio dos círculos sociais) e de comprender a infancia destes personaxes (os lóxicos celos duns nenos ante un medio irmán intruso, Heathcliff, ao que maltratan, pero, quen, á súa vez, tamén se defende coa chantaxe, así como os malos tratos de Heathcliff por Hindley, a mutua atracción de Heathcliff e Catherine), asistimos a unha serie de acontecementos que desencadearán na traxedia, ben preparada por Emily Brontë. A morte do pai, as humillacións constantes que Heathcliff ha de sufrir por parte de Hindley logo da morte do seu protector, a decisión de Catherine de casar con Edgar (aposto xoven e rico dono da Granxa dos Tordos), a pesar de amar a Heathcliff, e o desexo de vinganza deste último levarán a todos os personaxes a un destino fatal, no que, para moitos lectores, a conduta da sensata Nelly -a narradora- terá un peso importante. Logo da morte de Catherine, e sobre todo, ao final, cando morre Heatcliff, a novela dá un xiro, no que os fillos destes heroes románticos conseguen escapar dese mal hado, herdado dos seus pais. É precisamente este final, o que decepcionou a algúns lectores, quen ven nel unha concesión aos receptores da época.
En xeral, Cumbres Borrascosas gustou a todo o mundo, salvo a tres ou catro persoas, cuxas expectativas eran as dunha novela de tipo realista. Foi unánime a elección do personaxe de Nelly -a criada-amiga de Catherine- como personaxe "sensato", "alicerce da familia", "especie de nai", que nos vai contando a vida destes heroes románticos e que é, ademais, o lazo de unión non só entre todos os personaxes, senón tamén entre as dúas partes da novela. Case todos os participantes do club ven que en Cumbres Borrascosas distínguense dúas visións do mundo: unha, romántica, no sentido estrito da palabra, e a outra, máis realista. Á primeira pertencen os personaxes de Heathcliff e Catherine, ambos de paixóns extremas, que encarnan o espírito romántico: o egocentrismo, a liberdade e a asociación de amor e morte. Os lectores ven a estes personaxes como seres egoístas, crueis, caprichosos e frustrados, acordes cunha natureza hostil -mansión de Cumbres Borrascosas- e desmesurada nas súas proporcións e manifestacións (o risco de Penistone e a terrible tormenta posterior á desaparición de Heathcliff).
Esta asociación da natureza coa forma de ser ou o estado de ánimo dos personaxes é tamén un trazo moi romántico, que se rompe na segunda parte da novela. Así, a polarización orde-desorde, exceso-equilibrio, paixón-razón, que vemos na primeira parte da novela, representada por Edgar e Isabel, da Granxa dos Tordos, e Catherine e Heatcliff, de Cumes Borrascosas, dilúese na segunda parte, na que os fillos destes personaxes enfróntanse a este forzas deterministas e acabarán facendo de Cumes borrascosas un lugar amable, como mostra o pequeno xardín que Caty, a filla de Catherine e Edgar, consegue construír, a pesar dos intentos de destrución do apocalíptico e moralista Joseph, criado da familia.
A interpretación final da novela foi, fundamentalmente, en dúas direccións: por unha banda, a visión feminista da obra, segundo a cal todos os personaxes femininos son fortes, mentres que os masculinos son máis débiles -pensemos que o personaxe masculino máis forte é Heatcliff, ao que, con todo, faille fronte a jovencísima Caty- e, por outro, a social, pola que os lectores ven na novela a decadencia e degradación das clases altas. Esta interpretación é a máis polémica, xa que outros lectores observan que a mestura do salvaxe, o descoñecido (Heatcliff ten unha orixe escura), coa sociabilidad, a civilidad e o refinamiento (Isabel) producen un ser débil e estúpido, como Linton, pero sen esquecer tamén que este personaxe foi educado por unha muller. Ademais, un personaxe tan maltratado como Hareton, de orixe nobre (fillo de Hindley), ao que se lle abandonou (sen a máis mínima instrución, cuxo único referente é a crueldade e a maldade de Heathclif), coa intención de probar ata onde pode chegar a natureza, é un ser bo, con intelixencia e intuición, para saír dese sino fatal que lle estaba reservado. Outra cuestión que  expuxeron os lectores é a conexión do romanticismo co existencialismo, pola capacidade de Emily Brontë de profundar na alma humana, aquilo ao que nos resistimos a enfrontarnos, pois intuímos que tamén en nós, como en Heathcliff e Catherine, existe o mal.
Rousseau, Darwin, o pensamento romántico, o existencialismo, os trastornos de conduta social, a educación, a revolución industrial e o papel da muller na historia deste período histórico, son, en definitva, algúns dos temas que saíron coa lectura de Cumes Borrascosas, a cal sería necesario lela unhas cantas veces máis, para afinar, matizar ou enfocar mellor todas estas cuestións. En todo caso, non cabe dúbida de que o personaxe de Emily Brontë, con todo o misterio e a forza que a rodea, non deixou a ninguén indiferente, por non dicir que nos cautivou a todos.

No hay comentarios:

Publicar un comentario